Coğrafi Yapı
Topoğrafya - Morfolojik Yapı
Dağlar
Kırıkkale İli mülki sınırları içerisinde ;Tokuş Dağı (1305 m), Koçu Dağı (1279 m), Denek Dağı (1140 m), Akkaş Dağı (1019 m), Çelebi Dağı (1489 m), Behrek Dağı (1497 m,) Küre Dağı (1300 m), Kızıldağ (1080 m) mevcut olup sıra dağlar bulunmamaktadır. İl topraklarının denizden ortalama yüksekliği 700 m. dir. Küre Dağı'ndaki Küre Boğazı dışında dağlar üzerinde boğaz, geçit ve uçurum olmamakla birlikte avcıların ve hayvan sürülerinin kullandıkları patikalar mevcuttur. Tokuş Dağı, Denek Dağı, Behrek Dağı, Kızıldağ'ın yüksek kesimleri meşe ve bodur çalılar, Küre Dağı'nın Hisarköyü ve Bedesten Köyü arasında bulunan kuzey-güney istikametinde uzanan kısımları çam ağaçları ile kaplıdır.
Ovalar
İl sınırları içinde ovalık alanlar çok azdır. En önemlisi Kırıkkale Ovasıdır. Kırıkkale Ovası; kuzeyde Çamlıca ve Karakaya Tepelerine, güneyde de Denek Dağının batısına kadar uzanmaktadır. Kuzeydeki tepeler ovaya meyilli bir şekilde inerek birleşir. Kırıkkale İli yerleşiminin çekirdeği bu meyilde oluşmuştur. MKEK Fabrikalarının bulunduğu alan ise, Denek Dağına doğru daha dik olarak yükselmektedir. Kırıkkale Ovası doğudan batıya, yani Kızılırmak' a doğru gittikçe genişler; en geniş yeri Çoruhözü Deresinin Kızılırmak' a yaklaştığı yerde bulunur, buranın rakımı 750 metredir. Merkez İlçe Hacılar Beldesinde bulunan Cuma Ovasının büyük bir kısmı Kapulukaya Baraj Göleti içerinde kalmıştır. Kırıkkale Ovası'ndan başka, akarsular boyunca düzlükler görülürse de jeoformatik bakımdan pek önemli değildir. Bunun nedeni akarsu yatakları ile tepelerin yükselti farkının fazla oluşudur. Dağlar her yönden aşılmak suretiyle açılmış derin vadilerle ve parçalanarak yuvarlak ve bazen de sivri tepeler halinde gelmişlerdir. Bu tip tepelere dağlara yaklaştıkça fazlalaştıkları görülmektedir.
Yaylalar
Dağlar
Kırıkkale İli mülki sınırları içerisinde ;Tokuş Dağı (1305 m), Koçu Dağı (1279 m), Denek Dağı (1140 m), Akkaş Dağı (1019 m), Çelebi Dağı (1489 m), Behrek Dağı (1497 m,) Küre Dağı (1300 m), Kızıldağ (1080 m) mevcut olup sıra dağlar bulunmamaktadır. İl topraklarının denizden ortalama yüksekliği 700 m. dir. Küre Dağı'ndaki Küre Boğazı dışında dağlar üzerinde boğaz, geçit ve uçurum olmamakla birlikte avcıların ve hayvan sürülerinin kullandıkları patikalar mevcuttur. Tokuş Dağı, Denek Dağı, Behrek Dağı, Kızıldağ'ın yüksek kesimleri meşe ve bodur çalılar, Küre Dağı'nın Hisarköyü ve Bedesten Köyü arasında bulunan kuzey-güney istikametinde uzanan kısımları çam ağaçları ile kaplıdır.
Ovalar
İl sınırları içinde ovalık alanlar çok azdır. En önemlisi Kırıkkale Ovasıdır. Kırıkkale Ovası; kuzeyde Çamlıca ve Karakaya Tepelerine, güneyde de Denek Dağının batısına kadar uzanmaktadır. Kuzeydeki tepeler ovaya meyilli bir şekilde inerek birleşir. Kırıkkale İli yerleşiminin çekirdeği bu meyilde oluşmuştur. MKEK Fabrikalarının bulunduğu alan ise, Denek Dağına doğru daha dik olarak yükselmektedir. Kırıkkale Ovası doğudan batıya, yani Kızılırmak' a doğru gittikçe genişler; en geniş yeri Çoruhözü Deresinin Kızılırmak' a yaklaştığı yerde bulunur, buranın rakımı 750 metredir. Merkez İlçe Hacılar Beldesinde bulunan Cuma Ovasının büyük bir kısmı Kapulukaya Baraj Göleti içerinde kalmıştır. Kırıkkale Ovası'ndan başka, akarsular boyunca düzlükler görülürse de jeoformatik bakımdan pek önemli değildir. Bunun nedeni akarsu yatakları ile tepelerin yükselti farkının fazla oluşudur. Dağlar her yönden aşılmak suretiyle açılmış derin vadilerle ve parçalanarak yuvarlak ve bazen de sivri tepeler halinde gelmişlerdir. Bu tip tepelere dağlara yaklaştıkça fazlalaştıkları görülmektedir.
Yaylalar
Kırıkkale İli sınırları içerisinde, yükseklikleri 1200-1600 m. arasında değişen yaylalar bulunmaktadır. Küre Dağındaki; Hodar, Bedesten, Kamışlı, Sarıkaya, Ercanlar ve Karakoç Yaylası; Koçu Dağındaki Koçu Yaylası; Denek Dağındaki Gümüşpınar, Pehlivanlı, Suludere, Yeşilkaya ve Azgın Yaylası ;Merkez İlçe Hacılar Beldesi Cumaovası mevkiinde Uzunyayla ve Ardıçlı Yaylası; Karakeçili İlçesinde Kumluca ve Eğribük Yaylası; Yahşihan İlçesinde, Selimler ve Gökdere Yaylası bulunmaktadır.
Flora ve Fauna
Bitki Örtüsü: Merkez İlçe, Yahşihan ve Bahşılı İlçesi ile Merkez İlçe Hacılar Beldesinde yer yer kavaklık ve çalılık mevcuttur. Sulakyurt ilçesinin doğu, kuzey ve güneyi, Balışeyh İlçesinin kuzeyi, Delice İlçesinin doğu ve kuzey kesimlerinde çam ve meşe ormanları bulunmaktadır. Ağaçların ortalama boyu 1 - 3 metre arasındadır. Meşe ağaçları yapraklarını Nisan- Mayıs aylarında açmakta olup, Ekim-Kasım aylarında dökmektedir. Denek Dağı, Behrek Dağı ve Kızıldağ'ın yüksek kesimleri meşe ve bodur çalılar, Küre Dağlarının Hisarköy ve Bedesten Köyü arasında bulunan kuzey-güney istikametinde uzanan kısımları çam ağaçları ile kaplıdır. İl topraklarında; Yavşan otu, susam, karanfil, papatya, haçlıçiçek, pelin, karadiken, sığır kuyruğu, sütleğen, çağ çiçeği, keven, üzerlik otu, nane, böğürtlen, ısırgan, hatmi, meyan otu, çöven otu, kuşburnu, madımak, ebe gömeci, hardal ve kekik kendiliğinden yetişen bitkilerin başlıcalarıdır.
Yaban Hayatı: Dağlık ve ormanlık alanların il genelinde büyük alan kaplamaması, yaban hayatını olumsuz yönde etkilemektedir. Koyun, keçi, sığır; İlde yetiştirilen hayvan varlığını oluşturmaktadır. Av hayvanı olarak keklik, tavşan ve yaban ördeği yaygındır.
Jeolojik Yapı
Genel Jeoloji:
Yöre; Volkanik olayların oluştuğu Keskin, Hirfanlı, Kesikköprü, Kırıkkale ve Kızılırmak boyunca uzanan 'Kırşehir Masifinde' yer almaktadır. Kırşehir Masifi olarak adlandırılan Masifte; granit, homblengranıt, siyenit, monzonit, tonolit, ağlit, pegmatit, granodiyorit, kuvarslı diyorit, bitotit granitler mevcuttur. Bunları Kırıkkale ile Keskin arasında görmek mümkündür.
Deprem : Kırıkkale il toprakları 1, 2, 3 ve 4' üncü derece deprem bölgesi içinde yer almaktadır. İlin büyük bölümü 2'nci derece deprem bölgesi içinde kalmaktadır. Güneybatıda Yahşıhan, Bahşılı ve Çelebi ilçeleri 3'üncü derece; Karakeçili ilçesi ise 4'üncü derece deprem kuşağı içerisinde yer almaktadır.
Yeraltı Zenginlikleri : Kırıkkale İli, maden cevherleri çeşitliliği yönünden zengin ancak rezerv itibariyle fakirdir. İldeki madenler aşağıda yer almaktadır.
MTA kurumu tarafından, Kırıkkale İli ve çevresinde yapılan araştırmalarda yukarıdaki rezervlerin dışında bölgede, asbest, mermer, fluorit, bakır, çinko, kromit ve manyezit varlığı tespit edilmiş, ancak bunlar düşük kalitede olduğundan işletmeye elverişli bulunmamış, planlama ve projelendirme çalışmalarında dikkate alınmıştır.
Toprak Yapısı ve Nitelikleri: İl topraklarını genelde kahverengi topraklar oluşturmaktadır. Kireç oranı oldukça yüksektir. Ana kayası volkanik özellik gösterir. Bu topraklar çok engebeli alanlarda çukurumsu bölümlerde birikmiştir. Üzerlerinde çıplak volkanik kaya yüzeyleri görülür. Mineral bakımındın zengin olduklarından verimlidirler. Ayrıca güneyde akarsu kenarlarında alüvyon topraklar bulunur. Bunlar yer yer kalın örtüler oluşturur. Eğilimleri çok azdır. Tarla tarımına ve sulu tarıma elverişlidir. Yörenin az yağış alması ve kuraklık toprak oluşumunda önemli etmendir.
Yaban Hayatı: Dağlık ve ormanlık alanların il genelinde büyük alan kaplamaması, yaban hayatını olumsuz yönde etkilemektedir. Koyun, keçi, sığır; İlde yetiştirilen hayvan varlığını oluşturmaktadır. Av hayvanı olarak keklik, tavşan ve yaban ördeği yaygındır.
Jeolojik Yapı
Genel Jeoloji:
Yöre; Volkanik olayların oluştuğu Keskin, Hirfanlı, Kesikköprü, Kırıkkale ve Kızılırmak boyunca uzanan 'Kırşehir Masifinde' yer almaktadır. Kırşehir Masifi olarak adlandırılan Masifte; granit, homblengranıt, siyenit, monzonit, tonolit, ağlit, pegmatit, granodiyorit, kuvarslı diyorit, bitotit granitler mevcuttur. Bunları Kırıkkale ile Keskin arasında görmek mümkündür.
Deprem : Kırıkkale il toprakları 1, 2, 3 ve 4' üncü derece deprem bölgesi içinde yer almaktadır. İlin büyük bölümü 2'nci derece deprem bölgesi içinde kalmaktadır. Güneybatıda Yahşıhan, Bahşılı ve Çelebi ilçeleri 3'üncü derece; Karakeçili ilçesi ise 4'üncü derece deprem kuşağı içerisinde yer almaktadır.
Yeraltı Zenginlikleri : Kırıkkale İli, maden cevherleri çeşitliliği yönünden zengin ancak rezerv itibariyle fakirdir. İldeki madenler aşağıda yer almaktadır.
MTA kurumu tarafından, Kırıkkale İli ve çevresinde yapılan araştırmalarda yukarıdaki rezervlerin dışında bölgede, asbest, mermer, fluorit, bakır, çinko, kromit ve manyezit varlığı tespit edilmiş, ancak bunlar düşük kalitede olduğundan işletmeye elverişli bulunmamış, planlama ve projelendirme çalışmalarında dikkate alınmıştır.
Toprak Yapısı ve Nitelikleri: İl topraklarını genelde kahverengi topraklar oluşturmaktadır. Kireç oranı oldukça yüksektir. Ana kayası volkanik özellik gösterir. Bu topraklar çok engebeli alanlarda çukurumsu bölümlerde birikmiştir. Üzerlerinde çıplak volkanik kaya yüzeyleri görülür. Mineral bakımındın zengin olduklarından verimlidirler. Ayrıca güneyde akarsu kenarlarında alüvyon topraklar bulunur. Bunlar yer yer kalın örtüler oluşturur. Eğilimleri çok azdır. Tarla tarımına ve sulu tarıma elverişlidir. Yörenin az yağış alması ve kuraklık toprak oluşumunda önemli etmendir.
Su Kaynakları ve Akarsular
1. Göller:
a- Doğal Göller: Kırıkkale İl sınırları içinde doğal gölbulunmamaktadır.,
Yapay Göller : Kızılırmak üzerinde kurulan Kapulukaya Baraj Göleti ildeki en büyük yapay göldür. Kapulukaya Barajının gölet alanı 20.7 km² dir. Enerji temini ve içme, kullanma ve sanayi suyu temini amacıyla kurulan Kapulukaya Barajında göl hacmi 285 hm³' tür. Ayrıca Ahılı'da bulunan Çipi Göleti sulama amacıyla yapılmıştır. Göl alanı 66 dekar olup, 280.000 m³ su hacmi ile 46 ha.'lık alanın sulanmasında kullanılmaktadır. Bunların dışında, sulama amaçlı kullanılan Hasandede Göleti ,Karacalı Göleti ,Palamutçayı Göleti, Esenpınar Göleti, Beyobası Göleti ve Danacı Göleti bulunmaktadır.
2. Akarsular:
Kızılırmak; ildeki en önemli akarsudur. Sivas ili , Zara İlçesinin doğusundaki dağlardan doğan Kızılırmak, il topraklarına güneyde Çelebi İlçesinden girer; kuzey yönünde akarak Merkez İlçede kuzeybatıya yönelir, İl topraklarından çıkıp kuzeyde Çankırı - Kırıkkale il sınırını oluşturur. Kızılırmak'ın Hasandede ve Hacılar Beldesi arazileri üzerinde Kapulukaya Barajı kuruludur.
Delice Çayı: Kızılırmak'ın en önemli kollarından biridir. Yozgat İl sınırı boyunca bir müddet aktıktan sonra Delice İlçe Merkezine yaklaşır. Daha sonra tekrar bu iki İlin sınırı boyunca güneydoğudan İl topraklarını terk eder. Çayın İl içerisinde kalan kesimi yaklaşık 50 km. uzunluğundadır.
Çoruhözü Deresi: Kızılırmak'a doğudan karışan bir koldur. İzzettin Köyünün yukarı kısımlarından doğar. İzzettin Köyü ile Balışeyh İlçesi arasında demiryoluna paralel olarak akar, Merkez İlçeden geçer ve Kızılırmak'a karışır. Derenin güzergahı dahilinde tarım alanlarına büyük katkısı vardır. Dere üzerinde sulama amacıyla motopomplar yer almaktadır. Uzunluğu 48 km'dir.
Okun Deresi: Elmadağ İlçesinin güney eteklerinden akan suların meydana getirdiği Balaban ve Sarılıöz Çayları, Kılıçlar Beldesi yakınlarında birleşerek Okun Deresini oluşturur. Yaklaşık 13 km uzunluğa sahip olan Dere, Irmak Beldesi yakınlarında Kızılırmak ile birleşir.
Bu akarsulardan başka; yaz aylarında kuruyan bazı dere ve çaylar da vardır. Ahılı Deresi, Kuruçay Deresi, Bayburtun Deresi, Sulakyurt Deresi,Cinali Deresi bunlardan bazılarıdır.
İklim:
Kırıkkale ili karasal iklim kuşağında yer almaktadır. Yapılan gözlemlere göre; ortalama sıcaklık açısından en sıcak ay ağustos (24.1°), en soğuk ay ise aralık (-1.8°) olarak belirlenmiştir. Aynı rasat süresi içerisinde maksimum sıcaklık 35.4° ve minimum sıcaklık -10.8 ° olarak tespit edilmiştir. İlde yazlar sıcak ve kurak, kışlar soğuk geçer.
Yağış:
Kırıkkale ili, ülkenin yarı kurak bölgelerinden birinde yer almaktadır. İlde ortalama yağış miktarı 329.9 mm. dir. Yıllık yağışın %35 kış aylarında, %36'sı ise ilkbahar aylarında, %13'ü yaz aylarında ve %16'sı sonbahar aylarında düşmektedir. Ocak, şubat ve mart 2000'de yörede 35-40 yıldan beri görülmeyen şiddetli kış ve kar yağışı olmuştur.
Rüzgar:
Kırıkkale'de hakim rüzgar yönü kuzeydoğudur. Poyraz adı verilen bu rüzgar, yıl içinde en fazla 248 kez eser. En çok esen diğer rüzgarlar sırasıyla güneybatı, doğu ve batı rüzgarlarıdır.
Nisbi Nem:
Kırıkkale ilinde ortalama nisbi nem %61'dir. En yüksek değer %79 ile aralık ayında, en düşük %39 ile temmuz ayındadır.
Basınç:
Kırıkkale'de hakim rüzgar yönü kuzeydoğudur. Poyraz adı verilen bu rüzgar, yıl içinde en fazla 248 kez eser. En çok esen diğer rüzgarlar sırasıyla güneybatı, doğu ve batı rüzgarlarıdır.
Nisbi Nem:
Kırıkkale ilinde ortalama nisbi nem %61'dir. En yüksek değer %79 ile aralık ayında, en düşük %39 ile temmuz ayındadır.
Basınç:
Kırıkkale ilinde ortalama basınç 930.6 mb.dır. Basınç ortalamasının en yüksek olduğu ay 934.1 mb ile kasım, en düşük olduğu aylar ise 928.0 mb ile temmuz ve ağustostur.
